Galaxis

Dit jaar bestaat Galaxis 90 jaar! Om preciezer te zijn: de afdeling ‘s-Hertogenbosch van de Koninklijke Vereniging voor Weer- en Sterrenkunde (KNVWS) bestaat 90 jaar, pas in 1977 kreeg die de naam “Galaxis”. Ook een andere Bossche vereniging viert dit jaar een jubileum: de Bossche Chemische Kring (BCK) bestaat 70 jaar.

Om dit te vieren organiseren Galaxis en de BCK een gezamenlijke jubileumlezing. We hebben daarvoor een gerenomeerde spreker gevonden op het snijvlak van beide verenigingen: prof. dr. Ewine van Dishoeck. Haar lezing zal gaan over astrochemie, en heeft als titel Chemie tussen de sterren: nu ook met Webb!. Hier volgt een kort samenvatting:

Waar komen we vandaan? Is er leven mogelijk elders in het heelal? Sinds 30 jaar hebben astronomen overtuigend bewijs dat planeten rond andere sterren cirkelen. Lijken ze op de planeten in ons eigen zonnestelsel, of zijn ze juist heel anders? Dankzij nieuwe baanbrekende telescopen, inclusief de James Webb Space Telescope, kunnen astronomen deze eeuwenoude vragen eindelijk wetenschappelijk te lijf gaan. In deze lezing zal worden besproken hoe sterren en planeten worden geboren in de uiterst koude en ijle wolken tussen de sterren in onze Melkweg. Deze wolken blijken een rijke bron van water en organische verbindingen. Welke moleculen treffen we aan in de ruimte, hoe worden ze gevormd, en hoe kunnen ze op nieuwe planeten komen?

Prof. dr. Ewine F. van Dishoeck promoveerde in 1984 cum laude aan de Universiteit Leiden. Daarna was zij verbonden aan Harvard University, Princeton University en het California Institute of Technology in de VS. Nu is ze hoogleraar moleculaire astrofysica aan de universiteit van Leiden. Van 2018 tot 2021 was ze president van de Internationale Astronomische Unie (IAU). Ze heeft veel prijzen voor haar werk ontvangen, waarnonder de Spinozapremie, de Albert Einstein World Award en de Kavli-prijs voor astrofysica. Haar huidige onderzoek concentreert zich op de astrochemische evolutie tijdens ster- en planeetvorming.

De lezing zal plaatsvinden op woensdag 29 mei om 19:30 in de Avans Hogeschool, Onderwijsboulevard 215, in Den Bosch. Vanaf 19:00 staat de koffie klaar en na afloop van de lezing kunnen we onder het genot van een drankje nog even napraten. Rond 21:45 zal de avond afgelopen zijn. Zie de website van de BCK voor meer informatie over de locatie en bereikbaarheid: https://www.b-c-k.nl/locatie/. De toegang is gratis, maar van te voren aanmelden is verplicht. Dat kan via de secretaris van de BCK: Ton Benders, secretaris@b-c-k.nl of telefoon 06-45100743.

Op woensdag 15 mei komt Prof. Han Zuilhof een lezing geven over de leeftijd van het heelal.

Het is moeilijk voor te stellen dat we de maximale leeftijd van ‘alles’ kunnen geven, laat staan tamelijk nauwkeurig. Toch is dat goed mogelijk. In deze lezing worden, na een korte historische context en uitleg over o.a. witte dwergen, drie moderne astronomische methoden uitgelegd en vergeleken, om aan het eind van de avond tot een nauwkeurige schatting te kunnen komen van de leeftijd van het heelal.

Han Zuilhof studeerde scheikunde en filosofie, en is hoogleraar organische chemie aan de universiteit van Wageningen. Hij is tevens amateurastronoom. Voor meer informatie over de spreker zie zijn Wikipedia-pagina.

De lezing vindt plaats in Sociaal Cultureel centrum “De Biechten“, Vincent van Goghlaan 1, 5246 GA Hintham (gemeente ‘s-Hertogenbosch). Lezingen beginnen om 20:00 en eindigen meestal rond 22:15. De entree volwassenen is €7,50 en voor jongeren tot 16 jaar €3,00.

Op woensdag 17 april komt Dr. Rob van Gent een lezing geven over de oudste computer ter wereld: het Antikythera-mechanisme.

In het voorjaar van 1900 vonden Griekse sponsduikers nabij de kust van het eilandje Antikythera een Romeins scheepswrak dat uit ca. 80 v.Chr. dateert. Tussen de diverse naar boven gebrachte voorwerpen bevonden zich ook fragmenten van een koperen mechanisch instrument waarvan de functie voor lange tijd onduidelijk was. Pas in de laatste decennia is duidelijk geworden dat het een ingenieus mechanisch planetarium betreft waarmee de schijnbare posities van de zon, de maan en vermoedelijk ook de planeten voorspeld kunnen worden. In deze lezing zullen de herkomst en de functie van dit bijzonder mechaniek uitgebreid aan de orde komen.

Dr. Rob van Gent is senior onderzoeker in de geschiedenis van de wis- en sterrenkunde aan het Mathematisch Instituut van de Universiteit Utrecht.

De lezing vindt plaats in Sociaal Cultureel centrum “De Biechten“, Vincent van Goghlaan 1, 5246 GA Hintham (gemeente ‘s-Hertogenbosch). Lezingen beginnen om 20:00 en eindigen meestal rond 22:15. De entree volwassenen is €7,50 en voor jongeren tot 16 jaar €3,00.

Op woensdag 20 maart komt Dr. Manuel Nepveu een lezing geven met als titel “de pijl van de tijd”.

De tijd heeft duidelijk een richting. Het opmerkelijke is dat de klassieke mechanica zo’n richting niet dicteert. Hoe komt dat dan, die richting van de tijd? De spreker neem u mee in de klassieke mechanica, en zal vertellen over veel-deeltjes systemen en twee concepten die daarbij een rol spelen: de faseruimte en entropie. In de zoektocht naar een mogelijke verklaring komt zelfs de ontwikkeling van het heelal ter sprake.

Manuel Nepveu studeerde theoretische sterrenkunde in Utrecht (1970-75) en promoveerde daarna in Groningen. Na vijf jaar als postdoc in Bonn gewerkt te hebben, ging hij naar Shell en later naar TNO. Daar werkte hij als wiskundige op het gebied van Bayesiaanse kansrekening samen met geowetenschappers, o.a. op bijvoorbeeld het Groningen-dossier. Sinds zijn pensioen houdt hij zich veel met schaken bezig, o.a. door het schrijven van columns en het geven van cursussen.

De lezing vindt plaats in Sociaal Cultureel centrum “De Biechten“, Vincent van Goghlaan 1, 5246 GA Hintham (gemeente ‘s-Hertogenbosch). Lezingen beginnen om 20:00 en eindigen meestal rond 22:15. De entree volwassenen is €7,50 en voor jongeren tot 16 jaar €3,00.

Op 21 februari komt Ruud van Kessel een lezing geven over onweersfotografie.

Na een korte introductie zal hij iets vertellen over het voorbereiden van een onweers-chase, bijvoorbeeld welke kaarten en websites gebruikt worden. Hij zal o.a. vertellen over welke soorten bliksems er zijn, over het technische aspect van het fotograferen en over de mogelijke gevaren. Er zullen veel zelfgemaakte foto’s getoond worden, inclusief anekdotes. Het wordt misschien een leerzame maar zeker een met humor gevulde avond, en de spreker hoopt meer mensen zover te krijgen om deze tak van fotografie uit te gaan proberen.

De lezing vindt plaats in Sociaal Cultureel centrum “De Biechten“, Vincent van Goghlaan 1, 5246 GA Hintham (gemeente ‘s-Hertogenbosch). Lezingen beginnen om 20:00 en eindigen meestal rond 22:15. De entree volwassenen is €7,50 en voor jongeren tot 16 jaar €3,00.