Op woensdag 15 februari 2017 zal Prof. Rob Rutten een lezing geven over zonnetelescopen.

Zonnetelescopen zijn wezenlijk anders dan de telescopen die dienen om het nachtelijke firmament te onderzoeken. Net zoals voor nachttelescopen hangen zowel de scherpte als de lichtopbrengst af van de diameter, maar grotere zonnetelescopen vangen ook meer hitte van de zon naast het licht dat men wil analyseren. Die levert verwarming en turbulentie binnenin en rondom de telescoop.

Vanaf het midden van de vorige eeuw werd dit probleem opgelost door zonnetelescopen luchtledig te zuigen, maar dat stelt beperkingen aan de grootte door het benodigde afsluitvenster: de maximale diameter is dan slechts 1 meter (Zweedse zonnetelescoop op La Palma).

De Dutch Open Telescope op La Palma bracht rond de eeuwwisseling de doorbraak met een geheel open ontwerp waar de wind (bij voorkeur stevig) dwars doorheen blaast. Dit leidde tot een nieuwe generatie grotere zonnetelescopen. De eerste twee van anderhalve meter verschenen in de VS en op Tenerife. Een zonnetelescoop met 4 meter diameter wordt momenteel door de Amerikanen op Hawaii gebouwd en een Europese is in de ontwerpfase.

Naast turbulentie binnen de telescoop veroorzaakt de zonnewarmte ook turbulentie rondom en boven de telescoop: overdag is onze atmosfeer veel turbulenter dan ’s nachts. Hiervoor corrigeren is mogelijk dankzij geavanceerde optische technologie en computermethoden.

Prof. Rutten zal de principes van zonnetelescopen en de diverse oplossingen voor de turbulentieproblemen behandelen door een reeks telescopen als voorbeeld te nemen, en de successen demonstreren met fraaie beelden en films die inmiddels verkregen zijn.

Prof. Dr. Robert J. Rutten was ruim veertig jaar zonnefysicus in Utrecht. Ook was hij deeltijdhoogleraar in Oslo en komt daar nog geregeld. Hij is expert in hoe het licht van de zon ontsnapt en hoe de spectraallijnen in dat licht dienen als meetinstrument. Hij was nauw betrokken bij de waarnemingen met de Dutch Open Telescope op La Palma en onderzoekt momenteel de structuur van de zonnechromosfeer.

De lezing vindt plaats op woensdag 15 februari 2017 in Sociaal Cultureel centrum “De Biechten“, Vincent van Goghlaan 1, 5246 GA ‘s-Hertogenbosch (kaart). Het begint om 20:00 en we eindigen meestal rond 22:15. De entree volwassenen is €6,00 en voor jongeren tot 16 jaar €3,00.